یادی از استاد دکتر جلال متینی

استاد دکتر جلال متینی در گذشت

استاد دکتر جلال متینی رئیس اسبق دانشگاه فردوسی مشهد و مدیر فصلنامه ایرانشناسی هم در دیار غربت در آمریکا به کاروان رفتگان پیوست.

درباره دکتر جلال متینی

دکتر متینی (مشهد ۱۳۰۷ – آمریکا ۳۰ دی ۱۴۰۳)، تحصیلات لیسانس تا دکتری را در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه تهران در محضر بزرگانی چون ملک‌الشعرا بهار، استاد جلال‌الدین همایی و عبدالعظیم خان قریب به‌ پایان برد.‌ وی حدود هیجده سال در سمت‌هایی چون ریاست دانشکده ادبیات، معاونت و ریاست دانشگاه فردوسی خدمت کرد و پس از انقلاب ۱۳۵۷ به آمریکا مهاجرت کرد و در آنجا به تدریس تاریخ و فرهنگ ایران در دانشگاه برکلی مشغول شد.

آثار و فعالیت های دکتر جلال متینی 

دکتر متینی شاهنامه پژوه بود. کتاب کوش نامه را مثل ده ها متن ادبی دیگر همچون پند پیران تصحیح و چاپ کرد. مهمتر از همه وی بنیانگذار و سردبیر دو نشریۀ ارزشمند یکی بانام «ایران‌شناسی» و دیگری با نام «ایران‌نامه» در خارج از کشور بود که هر دو با همکاری پژوهشگران و استادان ایرانی داخل و خارج کشور از پربارترین نشریات ایران‌شناسی سدۀ اخیر بودند.

مقالات خود استاد متینی در زمینه های ادبی و تاریخی نشان از دانش و بینش او و علاقه اش به ایران داشت. کتاب های تازه ای که به دستش می رسید، چه چاپ ایران و چه چاپ خارج، معرفی می کرد. از جمله یکی از کتاب های من یعنی دیوان حاج ملا هادی سبزواری را در بهار ۱۳۷۵ در شماره ۲۹ فصلنامه ایرانشناسی موشکافانه نقد و بررسی کرد. نیز دیگر کتاب هایم. مانند سلامان و آبسال در چهارده روایت، بازتاب بودا در ایران و اسلام و نامه های دکتر قاسم غنی را.

دکتر متینی بیش از چهارده مقاله خود را در مجله ایرانشناسی چاپ کرد و طی سه یادداشت، در شماره های مختلف فصلنامه. مناظره ها، نقادی ها و تعریض های رد و بدل شده بین من و استادم دکتر مهدی حایری یزدی فیلسوف، دوست پیشکسوتم دکتر احمد مهدوی دامغانی استاد ادبیات و دوست ارجمندم محمدعلی طالقانی را در این مجله در اختیار اهل تحقیق گذاشت.

از کارهای خوب متینی یکی آن بود که نسخه اولیه مقاله «تاج نامه» مرا که به سفارش دانشنامه جهان اسلام نوشته بودم، بلافاصله چاپ‌کرد، در حالی که من آن مقاله را تکمیل کردم و بعد به ایران به دانشنامه سفارش دهنده فرستادم. اما چون دوست من دکتر عالم زاده آن دانشنامه را ترک کرده بود، یکی از کارمندان او به نام قنبرعلی رودگر همان مقاله را با مختصر تغییری به نام خودش در دانشنامه چاپ کرد، غافل از این که مقاله من قبلاً به نام خودم در فصلنامه ایران شناسی به همت استاد متینی چاپ شده است و سرقت ادبی و انتحال این کارمند دایره‌المعارف مستند و غیر قابل انکار است.

شاگردان استاد جلال متینی 

دکتر جلال متینی شاگردان بسیاری تربیت کرد که بعضی از خود او پیشی گرفتند، همانند استاد شفیعی کدکنی و زنده یاد سعیدی سیرجانی و … با دکتر مصدق خوب نبود و با دکتر علی شریعتی که تحت ریاست او در دانشگاه مشهد استخدام شده بود، سخت مخالف بود. اما دکتر ناصر میناچی در کتاب تاریخ حسینیه ارشاد سخنان او را فاقد اعتبار می داند.‌متینی به علی دهباشی هم نیش می زد.
با همه اینها وجودش مغتنم بود و مخصوصاً مجله ایرانشناسی که در غربت غرب به پارسی منتشر کرد، از غنایم زبان و ادبیات فارسی و ذخایر فرهنگ ایرانی است.‌

اگر چه عمر به کمال کرد، فقدانش را به جامعه ادبی و دانشگاهی – بویژه همکاران فصلنامه ایرانشناسی- تسلیت می گویم.