انتخاب رشته یا انتخاب شغل؟

انتخاب رشته و شغل

تا چند دهه قبل، انتخاب رشته و شغل، لازم و ملزوم یکدیگر بودند. زمانی که فرد انتخاب رشته را انجام می‌داد، شغل آینده‌اش نیز مشخص می‌شد. اما امروزه انتخاب‌ها سخت‌تر شده‌اند. انتخاب رشته (غیر از چند رشته خاص) لزوما به معنای داشتن شغل در همان رشته نیست. در دوران دبیرستان، انتخاب رشته فرد با توجه به معدل نمرات دروس خاص انجام می‌گیرد که نشان دهنده توانایی فرد در آن رشته است در بسیاری موارد، داشتن نمره خوب در ریاضی به معنای علاقه‌مند بودن به این درس نیست.

انتخاب رشته و شغل بستگی به علاقه، هوش، استعداد، شخصیت فرد و بسیار مقوله های اجتماعی دیگر دارد.

زمانی که تمام این مقوله‌ها در یک فرد و رشته انتخابی‌اش جمع شده باشد، فرد در زمینه شغلی نیز می‌تواند راه خود را پیدا کند. انتخاب افراد می‌تواند تحت تاثیر شاخص‌هایی مثل: انتظارات والدین و جامعه،  تقلید از دیگران و یا نیازهای برآورده نشده او در جامعه قرار گیرد و در این باره چه بسا فرد ممکن است بعد از سن سی سالگی به همان نقطه آغازین انتخابش در شغل یا رشته  بازگردد که از نظر اقتصادی، هزینه و زمان از دست رفته غیرقابل جبران است. در جوامع توسعه نیافته، آدم‌ها بیشتر دنبال یکدیگر می‌دوند تا دنبال استعدادهایشان. در جوامع صنعتی این دویدن بیشتر مشهود است. انتخاب، زمانی معنا پیدا می‌کند که فرد بداند از خود و جامعه خود چه انتظاراتی دارد. تفکر و خلاقیت،  پیش شرط این انتخاب است، جهت شکوفا شدن این شاخص‌ها باید آموزش فرد از دوران قبل از دبستان آغاز شود.

انتخاب‌ها بستگی به شناخت نیازهای درونی، استعداد و داشته‌های افراد دارد. در جوامعی که افراد به دنبال تامین نیازهای اولیه خود هستند، نیازهای سطح پایین (نیاز فیزیولوژیک، امنیت و اجتماعی) هنوز در صدر نیازهاست، انتخاب رشته و شغل، منوط به همین نیازها و چند شغل مورد پسند جامعه خواهد بود. در جوامع تولید کننده، اکثر مشاغل، جایگاه خاصی برای خود دارند، اقتصاد شکوفاست، دغدغه انسان‌ها، نیازهایی ورای نیازهای اولیه است، افراد به درون خود و شناخت نیازهایشان نزدیک شده، در نتیجه، سعی در لذت بردن از کارهایی دارند که واقعا به آن علاقه مندند.

در جامعه ما نیز انتخاب‌ها بیشتر منوط به اوایل جوانی است. انتخاب رشته در دوران دبیرستان، انجام می‌گیرد و فرد سعی می‌کند تا علاقه خود را بین دروس، مشاغل و رشته‌هایی که در جامعه وجود دارند، پیدا کند. شکوفایی علاقه و استعداد در فرد زمانی است که وی به خودش و خواست‌هایش آگاه است. در حال حاضر با وضعیت اقتصادی نه چندان کارآمد و رشد جمعیت جوان شغل‌هایی مورد توجه قرار می‌گیرند که جوابگوی نیازهای اقتصادی فرد باشند. جامعه ما نتوانسته است، جوابگوی تقاضای جمعیت جوان باشد. بنابراین در دهه اخیر شاهد کاهش جوانان تحصیل کرده در رشته و مشاغل کم درآمد بوده‌ایم. جوانان در حال حاضر سعی دارند به تحصیلات متکی نباشند و در اوایل جوانی شغلی برای خود برگزینند. فرهنگ جامعه، اقتصاد و رویکرد تکنولوژیکی و…در انتخاب شغل جوانان تاثیر زیادی دارد.

در حال حاضر انتخاب برخی رشته‌ها در دبیرستان می‌تواند تعیین کننده جایگاه فرد در جامعه باشد اما رشته‌های زیادی باقی می‌مانند که فرد در آنها امیدی به استخدام یا جذب شدن در سازمان‌ها نخواهد داشت.

انتخاب رشته و شغل منوط به بررسی همه جوانب اجتماعی، اقتصادی،  فرهنگی و سیاسی جامعه است با این حال، استعداد و علاقه فرد نیز ضامن موفقیتش در جامعه و پذیرش وی به عنوان فردی مؤثر در بخش‌های مختلف دولتی یا خصوصی است.

راهکارهایی جهت انتخاب درست شغل در جامعه:

• آشنایی کودکان با انواع مشاغل در مهدکودک ها
• آموزش عملی کودکان پیش از دبستان در زمینه رشته‌ها و مشاغل مختلف موردعلاقه ی ایشان
• ایجاد مهارت‌های عملی در خصوص مشاغل مختلف در مدارس
• بازدید مدارس از سازمان‌ها و شغل‌های مختلف جامعه
• همکاری دانشگاه‌ها با سازمان‌های خصوصی و دولتی، جهت جذب دانشجو، پژوهش در حوزه تخصصی یا انجام کارآموزی و کارورزی